جاده ابریشم | سفری به این جاده معروف!

داستان یکی از قدیمی ترین راه های تجاری تاریخ بشر و تاثیرات فرهنگی تاریخی و اجتماعی آن بر شهر های واقع در مسیر این راه جاده ابریشم اولین پل ارتباطی بین دنیای شرق و غرب بود و به دلیل حجم بالای تبادل ابریشم چین از طریق این جاده بعد ها به راه ابریشم معروف شد امروزه این جاده به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

نهصد کیلومتر از تهران رانندگی کردم تا به اینجا رسیدم استان خراسان خراسان بزرگ به سمت غرب می روم روی جاده ابریشم ویک جورایی در پوست خودم نمی گنجم می بی نمتون.
مشهد پایتخت خراسان رضوی شهری زیارتی به دلیل وجود مرقد امام هشتم شیعیان امام رضا و شهری سیاحتی به دلیل وجود قبره شاعر نام آور فارسی زبان و خالق شاهنامه فردوسی طوسی در راه حرکت از مشهد به سمت نیشابور بر روی مسیر جاده ابریشم برای استراحت کوتاهی توقف کردم و چه جایی بهتر از یک کاروان سرا برای این کار.در طول سفر من کاروان سراهای زیادی را خواهید دید چرا که کاروان سرا یکی از اجزای مهم راه ابریشم است یک حسی به من می گوید که اینجا این مکان دیدنی و بسیار زیبا بوده و هنوز هم هست برای اینکه نه تنها امام رضا چند شب را اینجا اقامت داشتند بلکه کاروان های زیادی هم که در طول راه ابریشم سفر می کردند اینجا اقامت می گزیدند و برای همین کاروان سرایی به نام قدمگاه در این مکان ساخته می شود.

کاروان سرای قدیم در جاده ابریشم

کاروان سرای قدم گاه در زمان حکومت صفویه ساخته شد تا میزبان مسافران زوار و بازرگانانی باشد که در مسیر جاده ابریشم سفر می کردند. از زمانی که سفرم را آغاز کردم هرجایی که می روم و هرکاری که می کنم یک جورایی به راه ابریشم و تجربه ی من در این راه ارتباط پیدا می کند سالیان خیلی قبل امام هشتم شیعیان امام رضا از مدینه به خراسان بزرگ هجرت کردند در این راه که عبورشان از جاده ابریشم بود از نیشابور گذشتند مردم نیشابور به خاطر علاقه ی زیاد ایشان را تا اینجا دنبال کردند امام رضا مدتی را در این مکان اقامت گزیدند و چنین بود که این مکان تبدیل به یک مکان مقدس برای شیعیان جهان شد.این بنای یادبود زیبا در میان باغی دلگشا درشش کیلومتری جاده مشهد به نیشابور واقع شده در روستایی به نام قدمگاه.

خراسان بزرگ در طول زمان های مختلف طی (؟عطو؟)تاریخ و تمدن ایران زمین بوده و اگر بخواهم به نقطه ای در این منقطه اشاره بکنم مطمئنا نیشابور اولین جایی است که به ذهنم می رسد به قول استاد شفیعی کدکنی نیشابور فشرده ی ایران بزرگ است نیشابور بیش از هزار سال پیش پایتخت ایران بوده و بعد از اینهمه سال می شود آثار تمدن را در گوشه گوشه ی اینجا دید و ملاحظه کرد مثل راه رو ها دروازه ها اسکلت انسان و کوزه ها و سفالینه ها مردم از ترس مغول ها که از شرق می آمدند احتمالا راهی شبیه به راه ابریشم را در پیش گرفته بودند به اینجا فرار کردند در اینجا ساکن شدند سپس زلزله ای اتفاق افتاد و همه چیز را نابود کرد.

سایتی رو که مشاهده می کنید به نام سایت موزه ی شادیاخ یکی از مناطقی است که مربوط می شود به دوره ی اسلامی اوایل ظهور اسلام در ایران و ورود اسلام به ایران که این سایت موزه به عنوان یکی از سایت های مهم باستانی است جایی که برای اولین بار بعد از ظهور اسلام در سال دویست و پنج هجری به عنوان پایتخت ایران شناخته شد و عبدالله ابن الطاهر با سپاهیانش در اینجا مستقر شدند و موسس اولین حکومت در دوره طاهریان بعد از ظهور اسلام در ایران بودند.

عطار

شادیاخ که احتمالا از لغت شادی کاخ برگرفته شده یکی از شادترین کاخ ها باغ ها و محله های نیشابور بوده است جایی که بزرگانی مانند عطار نیشابوری زمانی در آن می زیستند
عطار حرفه ی عطاری را در دوران جوانی کنار گذاشت و بسیار سفر کرد و در شهر های زیادی در شرق و غرب به محظر عرفا و فیلسوفان زمان خود رسید سپس بازگشت و به ترویج افکار و عقاید آنان پرداخت.
آرزوم این است که سفر در راه ابریشم را بیش از هشتصد سال پیش انجام می دادم زمانی که عطار نیشابوری هنوز زنده بود و من این شانس را داشتم که در مهظرش از صحبت هایش استفاده کنم ولی امروز فقط می توانم این آرزو را داشته باشم و تخیل بکنم ولی مردمانی بودند که در آن زمان از شرق به غرب و از غرب به شرق سفر می کردند و این شانس را داشتند که در مهظر عطار بشینند و از صحبت هایش استفاده کنند انها بودند که پیام عطار و اسم عطار را به تمام دنیا صادر کردند عطار در نیشابور به دنیا آمد ولی اسمش و شخصیتش امروزه در تمام دنیا شناخته شده است.

عمر خیام نیشابوری فرهیخته ای دیگر از سرزمین خراسان و خطه ی نیشابور.امروز اول آذر در تقویم ایرانی است و من این روز را علامت گذاری کردم به عنوان شروع سفرم در طول راه ابریشم داخل ایران از شرق به غرب صحبت از تقویم شد یادم رفت که بهتون بگم این تقویم را ما مدیون فردی از دیار نیشابور هستیم خیام نیشابوری و اگر او نبود نه امروز را می توانستم بگویم چه روزی است نه می توانستم در تقویمم علامت گذاری اش بکنم .ترجمه ی آثار خیام برای اولین بار نوسط ادوارد فیتس جرارد انجام شد و این شاعر و دانشمند شرقی را به نامی مشهور در دنیای غرب تبدیل کرد.
ابریشم زمانی به عنوان مهم ترین کالای تجاری بین کشور چین و غرب بوده مطمئنا یک جاهایی سر راه توقف می کرده شاید همینجا و اینگونه بوده که به زندگی ایران و ایرانیان وارد شده و همچنین به قسمت جدانشدنی فرش ایرانی تبدیل شده فرش دست باف ایرانی که در تمام دنیا به زیبایی معروف است به خصوص در غرب یک حسی به من می گوید که ابریشم به تنهایی این راه را طی نکرده بلکه فرش ایرانی را هم با خودش برده.
این فقط نام ها و افراد نبودند که بر روی جاده ابریشم از شرق به غرب و بلعکس سفر کردند کالاها و اجناسی که به دلیل وجود منابع طبیعی خاص و یا استاد کاران منحصربفرد فقط و فقط در نقطه ای خاص از این کره ی خاکی یافت می شدند و این راه ابریشم بود که انها را به رساند فرش زیبای خراسان فیروزه ی نیشابور و زعفران خراسان یا همان طلای سرخ از جمله این کالاها بودند.
بعد از یک هفته رانندگی در جاهای مختلف و دیدن جذابیت های این استان به راحتی می توانیم گم بشویم آن هم روی جاده ابریشم و این دقیقا آن موقعی است که دنبال یک علامت می گردم یک علامتی که راه را نشانم دهد این برج که می بینید دارد می گوید که به شهر سبزوار نزدیک می شوم.
برج آجری خسروجرد ساخته شده بود تا از دوردست ها به کاروان های سفر بر روی جاده ابریشم این نوید را بدهد که شهر و آبادی نزدیک می شوند
علاوه بر ابریشم کاروان ها اقلام تجاری دیگری نیز با خود حمل می کردند کاروان هایی که از غرب به سمت چین می رفتند با خود فلزات با ارزش عاج شیشه و سنگ های با ارزش می بردند چرا که تا قرن پنجم میلادی چین توان دستیابی و ساخت این کالاها را نداشت در جهت عکس سرامیک پر و اجسام برنزی از شرق به غرب برده می شدند اغلب این کالاها در کاروانسرا ها و بازارهای محلی مثل بازار سبزوار دست به دست شده و به فروش می رسیدند.

اثر جاده ابریشم بر سبزوار

جاده ابریشم اثرات عمیقش را اینگونه بر شهر سبزوار گذاشته شما در هیچ شهر ایرانی نمیبینید که فقط یک شهر یازده سرا داشته باشد سرا همان تیمچه ها همان جاهایی است که تاجر ها می نشینند و تجارت می کنند وقتی باری می آید در یک جای شهر اول این بار به طور کلی خالی می شود و بعد آن بار تقسیم می شود به ساختمان های کوچک تری در محور شهری تقسیم می شود یازده سرا آمار تکان دهنده ایست این نشان دهنده این است که سبزوار خواستگاه تجارت است و جاده ابریشم به امید این شهر حرکت می کند و می آید و در این شهر توزیع مواد و بار های تجاری دارد.

بازار همیشه عضوی جداناپذیر از ساختار شهر های ایرانی بوده و هست نقش بازار های محلی بر روی جاده ابریشم بر کسی پوشیده نیست و اینجا بود که هنرمندان و تجار و صنعتگران به تبادل کالا با یکدیگر می پرداختند از تمام ان حرفه ها فقط خراطها و آهنگر ها لحافدوزها و رنگ رز ها را بشود در بازار سبزوار پیدا کرد جاده ابریشم و خراسان در مسیر این راه داستان های بسیار ناگفته ای دارند از افراد و سرزمین ها و کالاهایی که شاید امروز فقط نامی از آنها باقی مانده است نامی که اگر تاریخ نویسان از آن یاد نکرده بودند شاید هیچوقت شنیده نمی شد.

از زمانی که این سفر را آغاز کردم هر چیزی که به شما می گویم راجب تاریخ است و هر جایی که می برمتان یک مکان تاریخی است اینجا دقیقا آنجایی است که باید امروز باشیم بر سر مزار ابو الحسن بیهقی بزرگترین تاریخدان و تاریخ نویس این مرز و بوم بیهق جایی که به دنیا آمد و جایی که حدود هشتصد سال پیش دفن شد تاریخ بیهقی در مورد شهر خراسانی بیهق یکی از غنی ترین منابع تاریخ محلی از سرزمین خراسان و داستان های آن است سرزمینی که یکی از اصلی ترین نقاط تبادل فرهنگ و اقتصاد بین جوامع غربی و شرقی روی جاده ابریشم بوده است. یکی از بهترین لحطه های عمرم را در سفرم به استان خراسان داشتم ولی دیگر وقت این است که راهم را بر روی جاده ابریشم ادامه دهم و به سمت غرب حرکت بکنم و دارم مثل تجار قدیم با خودم یک سری هدیه می برم مثل فیروزه و زعفران